رشت در اصل شهری است که بین دو رود گوهررود و سیاهرود قرار داشت و به همین دلیل قدمتی طولانی دارد. اما حمدالله مستوفی به دلیل تاریخ شهرنشینی آن برای اولین بار در قرن هشتم هجری از این شهر یاد کرده است. نام قدیم رشت دارالمرز یا دارالامان بوده که قبل از این دو به آن بیه می گفتند.
 
بیه در لغت نامه ها به معنای رودخانه یا مصب بین دو رود است و به نظر می رسد دلیل این نام گذاری، قرار گرفتن آن در بین دو رودخانه باشد که حصار و حصار شهر محسوب می شدند. نام رشت در فرهنگ دساتیر به معنای گچ است که سازندگان به آن سنگ و آجر می چسبانند و در لغت نامه های انجمن آراء آنندراج فارس اسدی لغت نامه محلی شوشتری برهان ناظم الاطباء و. فرهنگ لغت جهانگیری: چیزی فروریختن - هر چیزی که فرو می ریزد و می افتد - دیوار مشرف به فروریختن. گچ را نیز به سفیدکردن خانه گویند - لجن و غبار - خاک و غبار - خاک - رنگ آمیزی هم منظور شده است.
 
دهخدا معتقد است چون شهر رشت در سال 900 هجری قمری ساخته شده است، بنابراین برای نام این مکان از ماده خرما استفاده کرده اند و کلمه رشت بر اساس الفبای سال 900 هجری قمری است.
توسعه شهر رشت از زمان شاه عباس صفوی که در آن زمان یک شهر بود آغاز شد و در دوره قاجار به دلیل توسعه اقتصادی ایران و روسیه گسترش یافت و نام قدیمی محله های شهر رشت نامگذاری شد. که بیشتر حاکی از حرفه اهالی آن است. ، در سفرنامه ها نیز آمده و به جز دو یا سه تای آنها، بقیه به همین نام های قدیمی معروف هستند که مهم ترین آنها عبارتند از:
 
ساغریسازان-رودبارتان-خمیران زاهدان-دباغیان-کوزهگران-خمیران-چهل تن-چله خانه-چمارسرا-استاد سرا-پاسکیاب-سرخبنده-آتشگاه بیستون-سیقلان-زرجوب-کیاب-سبزه برادران مهدفوراتو. شهر رشت محسوب می شود. این بافت قدیمی ضمن اینکه بخشی از میراث فرهنگی است و یادآور آثار، بقایای، سنت‌ها و آداب و رسوم دوران باستان است، می‌تواند از معضلات قابل توجه در بافت شهری این شهر نیز محسوب شود. رشت که به شهر باران های نقره معروف است. مرکز استان گیلان است و برای اولین بار نام آن در کتاب حدود العلم که در سال 372 هجری قمری با صفت مساحت بزرگ نوشته شده است آمده است.
 
رشت در سال 1004 هجری قمری به دستور شاه عباس مرکز استان گیلان و مرکز نوغان و تجارت ابریشم شد که اولین محصول گیلان در آن زمان بود. این امر باعث شد تا مالکان و بازرگانان بزرگ ایران، روسیه، یونان و ارمنستان که تاجران ابریشم بودند به این شهر توجه کنند و شهر رشت رشد چشمگیری پیدا کرد.
 
ملگونوف جهانگرد روسی که در سال 1275 هجری قمری به رشت سفر کرده است، در خاطرات خود نوشته است که این شهر در آن زمان دارای 5463 خانه، 1021 مغازه و 27314 نفر جمعیت بوده است. رشت از نظر او شهری بسیار آباد با خانه های زیبا رو به دریا بود که بازرگانانی از هند، بخارا، روم و امپراتوری عثمانی در جستجوی ابریشم از آن بازدید می کردند. در دوران مشروطه و پس از آن، گیلان به یکی از کانون‌های تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران تبدیل شد. نهضت استقلال جنگل ها، گسترش شهرها، تأسیس مدارس متعدد و ترویج فرهنگ شهروندان رشت، این شهر را به یکی از پیشرفته ترین شهرهای کشور تبدیل کرد.
آخرین بروز رسانی : 1402/12/05